Đề bài: Em hãy viết bài văn phân tích bài thơ Nhớ Đông của Tố Hữu
Tố Hữu (1920 – 2002) tên thật là Nguyễn Kim Thành, xuất thân trong một gia đình nhà Nho nghèo ở làng Phù Lai, xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế. Mười sáu tuổi, ông được giác ngộ cách mạng và gia nhập Đoàn Thanh niên Cộng sản. Mười tám tuổi, ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương. Cuộc đời Tố Hữu gắn liền với sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Tố Hữu đã chứng kiến, tham dự và góp phần vào quá trình lâu dài đó với tư cách là người chiến sĩ cách mạng kiên cường, nhà thơ mang hồn thơ của thời đại. Thơ Tố Hữu quy tụ, kết tinh truyền thống nhân văn và sức mạnh tinh thần của dòng dõi Lạc Hồng bất khuất. Ông xứng đáng là ngọn cờ đầu của nền thơ ca cách mạng Việt Nam.
Từ ấy (1937 – 1946) là tập thơ đầu tiên của Tố Hữu, đánh dấu một thời điểm rất quan trọng trong cuộc đời nhà thơ: giác ngộ lý tưởng cộng sản và dứt khoát chọn cho mình con đường duy nhất đúng đắn. con đường cách mạng giải phóng dân tộc khỏi ách nô lệ thực dân, phong kiến. Bài thơ Nhớ đồng được viết trong hoàn cảnh tác giả bị thực dân Pháp bắt giam ở nhà lao Thừa Phủ (Huế) vào tháng 7 năm 1939 vì “tội” tuyên truyền thanh niên, học sinh chống Pháp.
Nếu như bài Tâm trong tù được khơi nguồn từ những âm thanh quen thuộc của cuộc sống bên ngoài, bài Khi bạn tu hú được hình thành từ tiếng chim tu hú báo hiệu mùa hè đến thì ở bài Nhớ đồng, cảm hứng thơ lại được khơi dậy. phục hồi. được gợi lên từ tiếng hát quen thuộc của quê hương làm xao động tâm hồn thi nhân.
Tố Hữu là người con xứ Huế. Từ thuở ấu thơ, tâm hồn nhà thơ đã được nuôi dưỡng bởi cội nguồn ngọt ngào trong trẻo của những bài ca dao nổi tiếng như: Nam ai, Nam Bình, mái nhì, mái đẩy… Vì vậy, ca dao mang nhiều ý nghĩa. nghĩa cho người tù trẻ tuổi có tấm lòng thi sĩ. Tiếng hát khơi dậy trong tâm trí nhà thơ bao hình ảnh cuộc sống thân thương trên quê hương yêu dấu.
Bài thơ “Nhớ Đồng” phản ánh tâm trạng cô đơn, buồn bã của một người tù trẻ tuổi bị cách ly khỏi môi trường lao động sôi nổi, phải xa đồng bào, đồng chí thân yêu. Ở Tâm trạng trong tù, tâm trạng đó được thể hiện một cách sôi nổi, mạnh mẽ; còn ở Mễ Đồng thì thăm thẳm, đau đáu. Nhớ đồng là một cách cụ thể hóa đối tượng của nỗi nhớ. Tuy trong nỗi nhớ có hình ảnh cánh đồng, làng quê thân thuộc nhưng mở rộng ra là nỗi nhớ quê hương, nhớ người thân, nhớ những tháng ngày được sống trong tình thương, ấm áp.
Bài thơ có thể chia làm bốn đoạn. Ba đoạn đầu là ba nỗi nhớ được thể hiện sau câu hỏi tu từ được lặp lại: Sâu bằng gì… Đoạn cuối gồm bốn khổ thơ và hai câu kết khái quát cảm xúc của nhà thơ trong hiện tại.
Nỗi nhớ nhung trải dài suốt bài thơ được tác giả thể hiện bằng nhiều biện pháp nghệ thuật khác nhau. Trước hết, câu hỏi tu từ được sử dụng như điệp khúc: Đâu sâu bằng nỗi nhớ trưa, Đâu sâu bằng những chiều hiu quạnh. Đây là những câu thơ mang sắc thái nghệ thuật hiện đại của Thơ mới đã thể hiện nỗi nhớ nhung, nhớ nhung và nỗi cô đơn tột cùng của người thanh niên giữa ngục tù đế quốc.
Câu thơ mở đầu mỗi khổ thơ được lặp lại nhiều lần nhấn mạnh nỗi nhớ da diết. Không có gì sâu sắc hơn một cấu trúc khẳng định không có gì sâu sắc hơn, mạnh mẽ hơn; Những buổi trưa nhớ nhung là những ngày nhà thơ phải sống trong khu biệt giam. Từ nghi vấn Cái gì kết hợp với tính từ thăm thẳm khiến câu thơ như một câu hỏi nhói đau lòng người. Tác nhân gợi là câu hò quen thuộc của quê hương xứ Huế; như tiếng guốc đi trong bài Người Tử Trong Tù. Đó là những âm thanh của cuộc sống đời thường luôn vang vọng trong kí ức của nhà thơ.
Trong những tháng ngày bị giam cầm trong ngục tù, tâm hồn nhà thơ luôn hướng ra cuộc sống bên ngoài với tất cả nỗi nhớ thương da diết. Tiếng hò dài trên sông, vang vọng xa gần, làm sống lại bao hình ảnh yêu đời trong tâm trí nhà thơ. Phổ biến nhất là hình ảnh về những mảnh đất chôn rau cắt rốn cùng với những người dân làng miệt mài trên cánh đồng:
Không gì sâu bằng chiều hoài niệm
Cô đơn bên trong một tiếng hét!
Còn đâu mùi gió, mùi đất
Còn đâu cánh đồng tre mát lành
Mỗi hộp mạ xanh ở đâu?
Đâu rồi những ruộng khoai nương sắn?
Đâu là những con đường tôi đi trong cõi vĩnh hằng?
Xóm nhà tranh thấp ngủ yên
Giữa những ngày u ám
Nó không thay đổi, nhưng nó tiếp tục và tiếp tục …
Đây là bức tranh thiên nhiên và cuộc sống đời thường nơi quê ngoại của nhà thơ, một làng quê nhỏ với cồn bãi xanh mướt cây trái, với cây cầu An Cựu lặng lẽ soi bóng xuống dòng Hương Giang bồng bềnh. Cảnh đẹp quá, tình người ấm áp quá! Nhưng giờ đây, quê hương thân yêu chỉ cách bức tường nhà tù mà sao thấy xa vời vợi?! Những câu hỏi da diết cứ lặp đi lặp lại phản ánh nỗi nhớ nhung, khắc khoải, mong mỏi khôn nguôi:
Còn đâu cồn thơm…, Còn đâu lũy tre mát…, Còn đâu ruộng lúa…, Còn đâu nương khoai…, Còn đâu những con đường…, Còn đâu những mái nhà tranh lụp xụp…? Mọi thứ gần gũi, quen thuộc trong cuộc sống đều được Tố Hữu trân trọng miêu tả bằng thơ. Tác giả cố gắng ghi lại những hình ảnh, âm thanh của cuộc sống đời thường nhưng với chính mình trong tù mới gợi cảm biết bao. Giờ đây, nhà thơ chỉ còn được nhìn, được nghe, được cảm nhận cảnh quê hương trong trí tưởng tượng với tấm lòng đầy hoài niệm.
Giọng thơ da diết, thổn thức thể hiện nỗi nhớ vô bờ đang cuộn trào, trào dâng trong lòng nhà thơ. Những cảm xúc dâng trào được thốt lên bằng những vần thơ chân thành, xúc động:
Không gì sâu bằng những chiều cô đơn,
Ôi miền quê thân yêu ơi!
Những người nông dân hiền lành như đất, quanh năm dãi nắng sương, vất vả sớm nắng được nhà thơ nhắc đến với tình cảm dạt dào. Cuộc sống vất vả không thể làm mất đi vẻ đẹp khỏe khoắn, đáng yêu trong cơ thể và tâm hồn của các em. Những dáng người thân thương, bình dị với dáng vẻ cần lao lần lượt hiện ra trong nỗi nhớ của nhà thơ:
Đâu những lưng còng xuống luống cày
Nhưng bùn của hy vọng có mùi thơm
Và tất cả những bàn tay đó ở đâu?
Giống như bầu trời vào buổi sáng sớm?
Còn đâu những chiều sương phủ cánh đồng?
Cơm dẻo ven sông
Vang vọng tiếng xe gạo
Một giọng nói mang đến sự đau lòng.
Hình ảnh người mẹ già và những người thân đã khuất cũng từ từ hiện về trong dòng kí ức khiến nỗi nhớ càng da diết và lòng thổn thức vô hạn, day dứt:
Đâu rồi hình bóng quen thuộc, đâu rồi
Sao xa quá, xa quá
Ôi cô ơi, cô ơi
Ôi, mẹ già cô đơn!
Những linh hồn xưa ở đâu?
Những người quen với gió và mưa
Những tâm hồn ngây thơ hiền như đất
Tình yêu khoai sắn thật thà lắm!
Điệp từ nghi vấn đặt ở đầu câu cùng với hàng loạt từ cảm thán đã thể hiện một cách tự nhiên, chân thực tình cảm gắn bó của nhà thơ với cuộc sống và con người quê hương. Dường như người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi đang chìm đắm trong nỗi nhớ, trong dòng kí ức miên man bất tận. Người đọc cảm nhận rõ nỗi cô đơn, đau khổ của người tù lúc này.
Sau nỗi nhớ da diết, nhà thơ nhớ lại những ngày đầu tiên được giác ngộ lý tưởng cách mạng. Mạch cảm xúc phát triển rất chặt chẽ với logic tâm lý. Hai chặng đường đi tìm chân lý đã được nhà thơ tóm tắt trong hai khổ thơ:
Còn đâu ngày xưa em nhớ tôi
Lúng túng tìm lý do yêu đời
Lang thang khắp nơi
Muốn trốn thoát, hỡi ôi, bước không rời.
Đó là những ngày những thanh niên sinh viên yêu nước trăn trở trước muôn vàn ngã rẽ của cuộc đời, muốn thoát khỏi cuộc sống tù túng, ngột ngạt nhưng không tìm được lối thoát vì chưa được lý tưởng cộng sản soi sáng. Nhớ lại những ngày tăm tối ấy là để cảm nhận rõ hơn niềm hạnh phúc lớn lao khi Mặt trời chân lý soi rọi trái tim. Nhớ lại những ngày đầu hăng hái bước đi trên con đường cách mạng với bao hy vọng, lạc quan, tin tưởng là càng thấy rõ cảnh ngộ đau buồn của mình hiện nay. Nhà thơ như chợt bừng tỉnh sau những ngày dài chìm đắm trong nỗi nhớ da diết, trở về với niềm say mê lí tưởng, với niềm khao khát tự do và hành động. Giọng thơ vốn trầm buồn bỗng vui tươi hớn hở:
Rồi một ngày, tôi thấy tôi
Nhẹ nhàng như chim chiền chiện
Đồng bào say vui ca hát
Trên chín tầng trời cao…
Mạch cảm xúc trong bài thơ được phát triển từ nỗi nhớ nhung đồng nát, những hình bóng thân thuộc của quê hương, gia đình, mẹ già, người đã khuất, những ngày đã qua, và cuối cùng được đúc kết lại trong bài thơ. từ tất cả đều có ý nghĩa chung:
Cho đến đây, cho đến đây
Đã bao ngày tôi mơ thấy mình bước qua cửa bác sĩ?
Tôi thu thập tất cả trong im lặng
Như con chim buồn nhớ gió mây.
Hình ảnh so sánh: Như con chim buồn nhớ gió mây thể hiện một cách tài tình nỗi nhớ đồng, thực chất đó là nỗi nhớ quê hương, đồng bào, đồng chí, đồng thời là khát vọng tự do mãnh liệt của người cách mạng. binh sĩ. đang ở trong tù.
Hai câu kết là sự lặp lại của hai câu đầu, tạo nên một cấu trúc tròn trịa. Đoạn thơ khép lại, nhưng cảm xúc thơ vẫn tiếp tục mở rộng như nhiều làn sóng đồng tâm, mỗi lúc một lan xa, lan tỏa không giới hạn;
Không gì sâu bằng những chiều cô đơn
Ôi miền quê thân yêu ơi!
Bài thơ Nhớ Đồng đã diễn tả thành công tâm trạng của những người tù cộng sản. Nỗi nhớ được lặp đi lặp lại thể hiện khát vọng tự do cháy bỏng và tình yêu quê hương sâu nặng của người thanh niên yêu nước đang sục sôi nhiệt huyết. Đó cũng chính là động lực thôi thúc người chiến sĩ, nhà thơ dấn thân vì sự nghiệp cách mạng giải phóng quê hương.
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
nho-dong.jsp
Các bộ đề lớp 11 khác
