Đề bài: Cảm nghĩ về bài thơ Báu vật (Thuật Hoài) của Phạm Ngũ Lão
Bài giảng: Confess (Thầy ) – Cô Trương Khánh Linh (Thầy )
Trong kho tàng văn học trung đại Việt Nam, bên cạnh nội dung nhân đạo cao cả, còn có một nội dung luôn đồng hành trong suốt chặng đường của văn học dân tộc, đó là nội dung yêu nước. Lòng yêu nước được thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau: ý chí đánh giặc, tình yêu thiên nhiên,… Góp phần thể hiện chủ đề này, bài thơ Tự sự của Phạm Ngũ Lão. Đoạn thơ đã thể hiện vẻ đẹp hào hùng của quân dân thời Trần đồng thời thể hiện vẻ đẹp tâm hồn và lòng yêu nước của tác giả. Trước hết, đoạn thơ khiến người đọc bồi hồi xúc động, tự hào trước vẻ đẹp hào hùng của quân dân thời Trần. Người đàn ông xuất hiện trong một tư thế vô cùng tráng lệ. Để chuẩn bị cho sự xuất hiện của con người, tác giả đã dựng lên một bối cảnh không gian hùng vĩ, rộng lớn. Không gian: Giang sơn, đó là không gian bao la, rộng lớn, không gian của quốc gia, dân tộc. Thời gian: cuối thu (mấy thu) biểu thị một khoảng thời gian dài ổn định. Trên cái nền ấy, hình ảnh người đàn ông hiện lên nổi bật trong tư thế con sóc (cầm giáo theo chiều ngang). Dường như ở đây chiều dài của ngọn giáo được so sánh với tầm vóc của non sông, đất nước. Con người không hề nhỏ bé trước không gian thiên nhiên rộng lớn mà tầm vóc của con người sánh ngang với vũ trụ. Người dân tự hào, kiên cường, bền bỉ trong nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, canh giữ biên cương.
Bên cạnh vẻ đẹp của nhân vật trữ tình, ở câu thơ thứ hai tác giả khẳng định vẻ đẹp anh dũng, dũng cảm của quân đội nhà Trần.
Ba đội quân, hổ và làng bò
Tam quân để nói về cách tổ chức quân đội thời xưa: toàn quân (tiền, trung, hậu). đồng thời thể hiện sức mạnh, sự đồng lòng của cả dân tộc và thời đại trước kẻ thù. Tác giả sử dụng hình ảnh so sánh độc đáo, đem đến hai cách hiểu: có thể hiểu ba quân mạnh như hổ, nuốt trâu; Nhưng cũng có thể hiểu là ba mảnh hùng hổ như hổ, khí thế còn mạnh hơn sao Kim Ngưu trên trời. Câu thơ vừa hiện thực, vừa lãng mạn, dù hiểu theo cách nào cũng thấy được sức mạnh to lớn, bất khả chiến bại của chí khí Đông A thời Trần.
Không chỉ dừng lại ở khí thế hào hùng của dân tộc, bài thơ còn thể hiện vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách và lí tưởng của tác giả. Một nhân vật trữ tình thể hiện chí lớn công danh qua nợ công: Nam nhi liễu công danh. Khái niệm nợ công xuất phát từ một quan niệm nhập thế tích cực của Nho giáo: sống giữa cuộc đời này phải hết lòng giúp dân, giúp đời. Xuất phát từ tinh thần thời đại, đã hình thành nên lí tưởng sống của các trang nam nhi trong xã hội đương thời: lập công danh (công danh: sự nghiệp lớn, danh tiếng: để tiếng thơm lưu truyền muôn đời). Khái niệm này được đề cập nhiều lần trong thơ cổ:
“Con trai nên làm điều tốt
Xuống đông vắng lặng, lên doi”
“Con trai nên làm điều tốt
Phú Xuân đã trải qua Đồng Nai trước đây”
Không chỉ trong dân gian mà cả trong văn học trung đại cũng đã nói đến sự ra đời của Shama:
“Chí là trai Nam, Bắc, Tây, Đông
Cho con sức vùng vẫy nơi bến đò”
“Có tiếng vang trong thiên hạ
Việc gì phải có danh với núi sông”
Nợ công được đặt trong hoàn cảnh đương thời, khi Phạm Ngũ Lão viết bài thơ này: Nước nhà gặp giặc ngoại xâm hùng mạnh, đây là lúc các chàng trai tỏ chí lớn, đền nợ công danh. Nợ công cấp bách hơn bao giờ hết. Nhân vật trữ tình tự nhắc mình phải trả món nợ danh lợi, từ bỏ lối sống ích kỷ, ra trận cứu nước, cứu dân. Nợ công trong cảm nhận của Phạm Ngũ Lão vừa mang tư tưởng tích cực của thời đại vừa mang tinh thần dân tộc. Chính vì thế nó luôn canh cánh trong lòng Phạm Ngũ Lão.
Ông cũng là người có nhân cách lớn thể hiện qua sự hổ thẹn với Vũ Hầu: Tử nghe Vũ Hầu truyền thuyết dân gian. Vũ Hầu tức Gia Cát Lượng – quân sư nổi tiếng, nhân vật lịch sử lỗi lạc, người bề tôi trung thành đã giúp Lưu Bị lập nên những chiến công hiển hách dựng nước và giữ nước Thục. Nói đến Vũ Hầu là nói đến vẻ đẹp tâm hồn của Phạm Ngũ Lão. Đó là người có ý chí, nỗ lực noi gương người xưa để lập công danh. Con chim chích chòe vĩ đại ấy cũng mong có được những chiến công sánh ngang với những nhân vật lịch sử lỗi lạc. Qua đó cũng thể hiện nhân cách lớn của một nhà yêu nước, thương dân, luôn mang trong mình đôi cánh cứu nước, giúp đời.
Bài thơ vô cùng cô đọng và cô đọng, khắc họa một cách chân thực và đầy đủ nhất hình ảnh người anh hùng vệ quốc hào hoa, khí phách với lí tưởng và nhân cách lỗi lạc. Qua đó, tác phẩm cũng ca ngợi vẻ đẹp của thời đại với sức mạnh và tinh thần hào hùng của dân tộc.
Xem thêm các bài văn mẫu phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 10:
Các bài giải bài tập lớp 10 sách mới:
to-long.jsp
Giải bài tập lớp 10 theo sách mới môn học
